تدوین شاخص‌ها و معیارهای بومی مؤثر بر برنامه‌ریزی شهرهای کم‌کربن (مطالعه موردی: شهری ساری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 گروه برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

10.30487/hmes.2023.1975475.1025

چکیده

شهر کم‌کربن یا بدون کربن رویکرد جدیدی است که زیرمجموعة رویکرد شهر پایدار به شمار می‌رود. هدف اصلی آن، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و کربن‌دی‌اکسید در شهرها و سکونتگاه‌هاست. شهر ساری، مرکز استان مازندران، دارای منابع طبیعی و موقعیت ویژۀ جغرافیایی است که در سال‌های اخیر با توسعة شتابان شهرها از مسیر توسعة هماهنگ با طبیعت خارج شده است. پژوهش حاضر درپی تدوین معیارها و شاخص‌هایی برای شهر ساری با رویکرد شهر کم‌کربن است و در این راه از روش کتابخانه‌ای و مطالعة اسنادی برای جمع‌آوری معیارها و شاخص‌های اولیه بهره گرفته شد. با مصاحبة عمیق با خبرگان و تحلیل آن از طریق نرم‌افزار مکس کیودا، معیارها و شاخص‌های بومی‌سازی شد و با ابزار پرسش‌نامه، شاخص‌ها و معیارها توسط کارشناسان امتیازدهی و اولویت‌بندی شد. بدین ترتیب این پژوهش از نظر ماهوی در گروه پژوهش‌ها کاربردی و از نظر هدف توصیفی­ تحلیلی است. نتایج حاکی از آن است که سه معیار الگوی کاربری، مدیریت و سیاست‌گذاری در اولویت قرار دارند و شاخص‌هایی نظیر روش‌های حمل‌ونقلی پایدار، منابع تجدیدپذیر برای تأمین انرژی محلات و زیرساخت‌های سبز و پایدار، رتبه‌های اول تا سوم را به خود اختصاص دادند. نتایج نشان داد که علاوه‌بر عوامل کالبدی، آگاهی‌سازی و سیاست‌گذاری صحیح در جهت مشارکت شهروندان می‌تواند شکل‌گیری شهر کم‌کربن را تسریع کند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Compilation of Effective Indigenous Indicators and Criteria in Zero-Carbon City Planning (Case study: Sari City)

نویسندگان [English]

  • maral motadel 1
  • Mahmoud Jomehpour 2
1 Social Sciences Faculty, Allameh Tabataba'i , Tehran, Iran
2 urban planning group, Social Sciences Faculty, Allameh Tabataba'i, Tehran, Iran
چکیده [English]

The zero-carbon or low-carbon city is a new approach, which is rooted in sustainable urban planning. The main goal of this model is to reduce greenhouse gas emissions and carbon dioxide in urban areas. Sari, which is the capital of Mazandaran, contains natural resources and is located in an especial geographical location. As a consequence of recent years' development, the city has gone out of the way of harmonious development with nature. This study aims to compile indicators and criteria of the zero-carbon model for Sari city. Thus, the document study method is used as the tool to review the general condition of the city and basic indicators and criteria. Then, the depth interviews were conducted with the experts and the analysis has done by MXQDA to find out the indigenous criteria and indicators. After that, the indicators and criteria were scored and prioritized by experts. As a result, this study would place applied and descriptive-analytical in terms of purpose. The final result has shown that land use, management, and policymaking are the top three indicators, respectively. The means of sustainable transportation, reusable energy sources for neighborhoods, and green infrastructure are the main three indicators. In conclusion, the physical variables are not the only effective elements in planning a zero-carbon city, raising awareness and making suitable policies for encouraging citizens' participation are also efficient.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Carbon Foot Print
  • Global Warming
  • Sustainable City
  • Zero-Carbon City
  • Zero-Carbon Planning

مراجع

باقری بهشتی، آ.، و لقمانی، ح (1399). واکاوی معیارهای مؤثر بر شهر شاد. مجلۀ علمی شهرسازی ایران، ۳ (5)، 24­33.
جمعه‌پور، م. (1398). برنامه‌ریزی محیطی و پایداری شهری و منطقه‌ای. تهران: سمت.
روستا، م.، و جوادپور، م.، و عبادی، م. (1399). تدوین مدل «محلة کم‌کربن» به‌منظور کاربست در برنامه‌ریزی و طراحی شهری. دانش شهرسازی، ۴ (1)، 33­48.
سلطانی، ع. (۱۳۹۵). برنامه‌ریزی کاربری زمین‌ شهری. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
فرمند، م. (1393). طراحی محلة شهری با رویکرد کم‌کربن و بدون کربن. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. گروه طراحی شهری. دانشکدۀ هنر و معماری. دانشگاه شیراز.
 گیدنز، آ. (2001). جامعه‌شناسی. تهران: نشر نی.
لطفی، س.، شعله، م.، فرمند، م.، و فتاحی، ک. (1395). تدوین معیارهای طراحی شهری برای محله‌های بدون کربن. نقش‌جهان، ۶ (1)، 80­92.
 مهندسین مشاور مازند طرح (1394)، طرح جامع ساری.
نیومن، پ.، بیتلی، ت.، و بویر، ه. (۱۳۹۸). شهرهای تاب‌آور پاسخی در برابر اوج نفت و تغییرات اقلیمی. ترجمة م. حبیبیان و گ. زارع‌نژاد. تهران: دانشگاه تهران.
 
De wit, P.,& Verheye, W. (2009). Land Use Planning For Sustainable Development. In P. De Wit, & W. Verheye, Land Use, Land Cover and Soil Sciences (pp. 33-60). Oxford: EOLSS & UNESCO.
Department of Economic and Social Affairs of United Nation. (2017). The World's Cities in 2018. United Nation.
Fausing, K. (2020, January 17). smart and the city working title. Retrieved from weforum: https://www.weforum.org/agenda/2020/01/smart-and-the-city-working-title.
 Fan, Y., & Wei, F. (2022). Contributions of Natural Carbon Sink Capacity and Carbon Neutrality in the Context of Net Zero Carbon Cities: A Case Study of Hangzhou. Sustainability, 14, 2680.
Fraker, H. (2013). The Hidden Potential of Sustainable Neighborhood: Lessons from Low-Carbon Communities. Island Press.
Global Footprint Network. (2015, June). Climate change. Retrieved from footprintnetwork: https://www.footprintnetwork.org/our-work/climate-change/
Grzych, C., & Lacassagne, S. (2017). City pathway to low carbon models. MOLOC & European Regional Development Fund.
Hasyimi, V., & Azizalrahman, H. (2018). A Strategy-Based Model for Low Carbon Cities. Sustainability, 10 (12), 1-13.
Huovila, A., Siikavirta, H., Antuña Rozado, C., Rökman, J., Tuominen, P., Paiho, S., Hedman, S., & Ylén, P. (2022). Carbon-neutral cities: Critical review of theory and practice. Journal of Cleaner Production, 341, 130912
Kelowna Municipal. (2012). Community Climate Action Plan. Municiple: Kelowna Municiple.
Komninos, N. (2022). Net Zero Energy Districts: Connected Intelligence for Carbon-Neutral Cities. Land, 11, 210
Laseinde, O.T., Durojaye, O., &Ifetayo, O. (2019). A Descriptive Review of Carbon
Footprint. In T. Ahram, W. Karwowski, S. Pickl, & R. Taiar, Human Systems Engineering and Design II (pp. 960-968). Munich: Springer.
Loua, Y., Jayanthab, W. M., Shenc, L., Liu, Z., & Shuc, T. (2019). The application of low-carbon city (LCC) indicators—A comparison between academia and practice. Sustainable Cities and Society, 51(101677), 1-8.
Mattew, J. (2013). Carbon Footprint Analysis: Concepts, Methods, Implementation, and Case Studies. CRC.
Pamucar, D., Deveci, M., Canıtez, F., Paksoy, T., & Lukovac, V. (2021). A Novel Methodology for Prioritizing Zero-Carbon Measures for Sustainable Transport. Sustainable Production and Consumption, 27, 1093 1112.
Sonu, G., Binod, P., & Raj Sonika, G. (2011). Ecological Footprint: A tool for measuring Sustainable development. International Journal Of Environmental Sciences, 140-144.
The Esmée Fairbairn Foundation and the endorsement of the Town & Country Planning Association. (2018). Low-carbon neighbourhood planning. Bristol: Center for sustainable energy.
Wang, H., Chen, C., Xiong, Z., & Li, D.(2023). How to Achieve Carbon Neutrality in Cities? Evidence from China’s Low-Carbon Cities Development. Int. J. Environ. Res. Public Health, 20, 2121.
Wang, X., Zhao, G., He, C., Wang, X., & Peng, W. (2016). Low-carbon neighborhood planning technology and indicator system. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 1066-1076.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار