آسیب‌شناسی شبکۀ معابر درون‌شهری (مطالعۀ موردی شهرهای پاکدشت، رباط‌کریم و ملارد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی سمت، تهران، ایران.

10.30487/hmes.2023.552126.1019

چکیده

مقالۀ حاضر، بررسی نارسایی‌های کالبدی مربوط به شبکۀ معابر درون‌شهری شهرهایی است که به‌صورت غیررسمی ایجاد شده و توسعه یافته‌اند. این تحقیق از لحاظ ماهیت، ازجمله تحقیقات کاربردی و به‌لحاظ نوع، رویکرد کمی دارد. روش گردآوری داده‌ها به دو صورت اسنادی و میدانی بوده و این داده‌ها با نقشه‌های GIS، آنتروپی شانون و روش COCOS تحلیل شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند که شبکۀ معابر شهر رباط کریم نسبت به شبکۀ معابر دو شهر پاکدشت و رباط کریم از وضعیت بهتری برخوردار است، اما شبکۀ معابر تمامی شهرهای مورد بررسی با استانداردهای معابر براساس طرح‌های شهری خود فاصلۀ زیادی دارند، از الگوی خاصی تبعیت نمی‌کنند و عمدتاً به صورت شطرنجی ناقص به‌خصوص در قسمت‌های کم‌درآمدنشین و تولیدی هستند. چون این شبکۀ معابر به گونه‌ای طراحی نشده‌اند که ترافیک را از داخل بافت مسکونی به تدریج توسط معابر محلی، معابر شریانی درجه 2 فرعی و اصلی به هستۀ مرکزی و مناطق دیگر هدایت کنند، کارایی لازم را ندارند. این مسئله به نارسایی در کارکردهای جابه‌جایی، دسترسی و اجتماعی آن‌ها منتهی شده است. همچنین، شبکۀ معابر شهرهای مورد بررسی اصولاً در مسیر شهرهای هوشمند که بر پیاده‌روی و حمل‌ونقل همگانی به‌منظور کاهش استفاده از خودرو سواری تأکید دارند، حرکت نمی‌کنند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Pathology of the Inner-City Road Network (A case study on three cities: Pakdasht, Robat-Karim, and Mallard)

نویسنده [English]

  • parvaneh shahoseini
Associate Professor of SAMT Institute for Research and Development of the Humanities.
چکیده [English]

This is an analytical study of the physical inadequacies related to the intra-urban road network in cities that have been created and developed informally. This research is an applied one and has a quantitative approach. Data has been collected through field visits and resource reviews and analyzed using GIS software, model Shannon entropy and model COCOSO. The findings show that the road network of , Robat-Karim is the better than Pakdasht and Mallard. But the road network of the investigated cities has many inconsistencies with the road standards in their urban plans; they do not follow a specific pattern and are mainly in an incomplete checker pattern, especially in the low-income and productive parts. Since the road networks are not designed so that local roads gradually direct the traffic from inside the residential context, secondary and main grade 2 arterial roads to the central core and other areas, they do not have the necessary efficiency. This issue has led to insufficiency in their mobility, accessibility, and social functions. Also, the road network of these cities does not comply with the principles of smart cities, which emphasize walking and public transportation in order to reduce the use of cars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • pathology
  • inner city network
  • Pakdasht
  • Robat-Karim
  • Mallard

مراجع

اسلامی، م.ا.، و همکاران (1395). راهکارهای طراحی اقلیمی معابر فضای باز (مطالعۀ موردی پیاده‌راه‌های دانشگاه کاشان. هویت شهر، 26، 33­46.
افشاری آزاد، م. ر.، و پورکی، ه (1391). مورفولوژی شهری و آب گرفتگی معابر شهر رشت، آمایش محیط، 17، 25­40.
ایمانی، ع.، و همکاران (1395). ارزیابی آثار اجتماعی فرهنگی اصلاح هندسی معابر شهری با مطالعه اصلاح هندسی معابر سطح منطقه 18شهر تهران، پژوهش و برنامه ریزی شهری، 25، 85­104.
براری، م.، و همکاران (1396). ارزیابی جاپای اکولوژیکی برای دستیابی به حمل‌ونقل سبز شهری با معرفی استراتژی ASI موردشناسی: شهر ساری، جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای، 22، 21­40.
بحرینی، م. ح. (1389). فرایند طراحی شهری، جلد پنجم، تهران، دانشگاه تهران.
حقانی، م.، و شاه‌حسینی، ز. (1394). برنامه ریزی حمل‌ونقل و مهندسی ترافیک، تهران: آوا.
خاکساری، ع.، و خردمند، م. (1392). مقایسۀ حمل‌ونقل انسان‌محور و خودرومحور. لاهور، 22، 129­150.
رمضانی، ح.، و دادگر، م. (1396).).سطح‌بندی معابر براساس حجم جریان حرکت پیاده با استفاده از تحلیل ساختارهای فضایی، در مقیاس ناحیه شهری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 28، 35­51.
سلطانی‌فر، ل.، و دارابی، م. (1395). ارزیابی کیفیت محیط در محله‌های تاریخی شهرها (مطالعۀ موردی محلۀ نفرآباد شهرری). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 3، 429­439.
سیادت موسوی، ح. (1400). تحلیل اثرات سیاست گذاری ملی بر نظام حمل‌ونقل و ترافیک شهری با نگاهی به آینده. تهران، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران.
شاه‌حسینی، پ.، و اسماعیلیان طارمی، م. (1395). آسیب‌شناسی احداث پیاده‌را‌ها در شهر تهران (مطالعۀ موردی: میدان 15 خرداد و امام حسین). جغرافیا، 51، 71­86.
شاه‌علی، ج.، و سنایی، م. (1389). بررسی شبکۀ معابر شهری در ارتباط با مورفولوژی شهری، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 7، 137­152.
شعبانی، م.، و همکاران (1398). ارزیابی سطح کارآیی شبکۀ معابر شهری تهران هنگام بروز سوانح غیرمترقبه مطالعۀ موردی منطقۀ 9. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 42، 181­202.
صرافی، م.، و همکاران (1393). اندیشه‌های نو در برنامه‌ریزی شهری. تهران: شورای اسلامی شهر تهران.
طاهباز، م.، و جلیلیان، ش. ب. (1391). اصول طراحی همساز با اقلیم در ایران با رویکرد به مسجد. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
طرح جامع و تفصیلی شهر پاکدشت.
طرح تفصیلی شهر رباط‌کریم.
طرح جامع و تفصیلی ملارد.
عباس‌زادگان، م.، و همکاران (1391). نگاهی به ساختار اصلاح شبکۀ معابر بافت‌های فرسوده جهت حل مشکل نفوذپذیری و انزوای فضایی این محلات، نمونۀ موردی: بافت‌های فرسودۀ شهر مشهد. مدیریت شهری و روستایی، 30، 163­178.
عظیمی، ن.، و همکاران (1392). تحلیل جغرافیایی الگوهای شکل شهری در ایران. مطالعات شهری، 7، 89­100.
علی‌آبادی، ز.، و محمدی، م. (1398). سنجش تأثیر شاخص‌های ساختار فضایی شبکه ارتباطی بر فرسودگی حاصل از نفوذناپذیری (مطالعۀ موردی: بافت‌های فرسودۀ شهر زنجان). مطالعات شهری، 31، 77­86.
غضنفرپور، ح.، و همکاران (1393). مدل بهینۀ تخلیۀ اضطراری جمعیت پس از حادثه در اماکن شهری با استفاده از الگوریتم ژنتیک: مطالعۀ موردی منطقۀ 3 شهر کرمان. جغرافیای اجتماعی شهری، 1، 87­104.
فرقانی، م. ع.، و همکاران (1395). بررسی آسیب‌پذیری شبکۀ معابر در زمان تخلیۀ اضطراری در زلزله‌های احتمالی (مطالعۀ موردی منطقۀ ثامن مشهد). جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، 17، 91­108.
قریب، ف. (1399). شبکۀ ارتباطی در طراحی شهری. تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
لطفی، ص.، و بختیاری، ه. (1392). ساماندهی نظام حرکتی در بافت محله‌های شهری از طریق تحلیل اصل اتصال‌پذیری در نهضت نوشهرسازی و با بهره‌گیری از روش چیدمان فضا (مطالعۀ موردی بافت مرکزی شهر کاشمر). مطالعات شهری، 9، 3­16.
وزارت مسکن و شهرسازی (1375). آیین‌نامۀ طراحی راه‌های شهری، بخش 8، خیابان‌های محلی. تهران: مؤلف.
وزارت راه و شهرسازی (1399).آیین‌نامۀ طراحی معابر شهری، بخش چهارم تندرراه و تبادل‌ها. تهران: مؤلف.
میرمقتدایی، م.ا.، و حق‌شناس، س. (1400). مروری بر بومی‌سازی سیاست توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی در ایران، از نظریه تا عمل. مهندسی ساختمان و علوم مسکن، 26، 21­42.
ITOP (1400). استاندارد توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی. ترجمۀ ا. خضرلوی و همکاران. تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
 
Hillier, B. (2007). Space is the machine: A configurational theory of architecture, This Electronic Edition Published.http//: www. Space Systax.
Huang, Z. (2003). Data Integration for Urban Transport Planning, International Institute for Geo-Informations Science and Earth Observation (ITC). The Netherland.
Marshall, S. (2005). The potential contribution of land use policies towards sustainable mobility through activation of travel reduction mechanisms. Innovation: The European Journal of Social Science Research, 13(1), 63-79.
Ditmar, H., & Ohland, C. (2009). The New Transit Town: Best Practices in Transit-Oriented Developmen. Washington. DC: Island Press.
Rodrigue, J., & et al. (2020). The Geography of Transport Systems: Evolution of Transportation and Urban Form in North America and Europe. New York: Routledge.
Stepanow, A..nd & Smith, J. (2009). Mulit-Objective Evacuation Routing in Transportation Networks. European Journal of Operational Research, European Journal of Operational Research, 1492, 446-455.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار