نقش گسترش شهری در تحولات روستاهای حریم شهر نیشابور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری- دانشگاه فردوسی ، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری- دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

در تحقیق حاضر به بررسی نقش شهر نیشابور برروی تحولات روستاهای حریم این شهر پرداخته‌ایم. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی بود و به روش کتابخانه‌ای اطلاعات نظری جمع‌آوری و سپس با استفاده از روش‌های آماری تراکم جمعیتی و نرخ رشد روستاها طی دهه‌های مختلف بررسی شد و همچنین با استفاده از تصاویر ماهوارۀ لندست 5،7،8 طی سه دوره (سال‌های 1986، 2000، 2020) رشدکالبدی شهر نیشابور موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که تراکم جمعیت روستاهای غرب شهر بیشتر از سایر نقاط بوده و رشد شهر نیز علاوه‌بر رشد برنامه‌ریزی‌شده در شمال شهر، به‌صورت غیربرنامه‌ریزی‌شده در غرب نیز گسترش یافته است و در افق سال 1425، 65 درصد از جمعیت روستاهای محدوده را این مراکز سکونتی به خود اختصاص خواهند داد. وجود اراضی کشاورزی مرغوب و اسکان جمعیت در حاشیۀ شهر نیز باعث شده تا در سرشماری نفوس و مسکن سال 1385، 8 روستا با جمعیتی معادل 4728 نفر در شهر ادغام شوند و جزو محدودۀ شهری شناخته شوند. در حال حاضر نیز 21 روستا از نظر کالبدی متصل به شهر هستند یا حداکثر در فاصلۀ 1000 متری از شهر قرار دارند که جمعیت آن‌ها در سال 1395 برابر با 18574 نفر است و طی 30 سال آینده به 37826 نفر خواهد رسید.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of urban expansion in the changes of the villages of Neishabour

نویسندگان [English]

  • Mohammadrahim Rahnama 1
  • Mohammad Mohammadzadeh 2
  • Seyyed Reza Razavianrad 2
1 Professor of Geography and Urban Planning - Ferdowsi University of Mashhad
2 PhD student in Geography and Urban Planning - Ferdowsi University
چکیده [English]

The present study examines the role of Neishabour City in the development of villages around the city. The research method is descriptive-analytical. The theoretical information is collected through the library method and then studied using statistical methods of population density and rural growth rate during different decades. The physical growth of Neishabour City has been studied using Landsat 5, 7, 8 satellite images during three periods of time (1986, 2000, 2020).. The results show that the population density of villages located around the west of the city is higher than other places. Besides, the growth of the city, in addition to the planned growth in the north of the city, has expanded unplanned in the west. Up to the year of 1425, %65 of the population of the villages around will be occupied by these residential centers. Based on the population and housing census in 2006, the high quality agricultural lands and residency around the City has caused the integration of 8 villages with a population of 4728 people with the City and be recognized as a part of the urban area. At present, 21 villages are physically connected to the City or are located at a maximum distance of 1000 meters from the City; their population in 1395 was equal to 18574 people that it will reach to 37,826 over the next 30 years

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neishabour
  • developments
  • population
  • village
  • city
حاتمی‌نژاد، ح.، قربانی، ر.،و  فرهادی، ا. ( 1398). بررسی روند توسعۀ فیزیکی کلانشهر کرمانشاه و ارائۀ الگوی بهینۀ جهات رشد. آمایش جغرافیایی فضا، 31، 91-112.
رجبی، آ.، و مرادی مکرم، س. (1397). عناصر مؤثر بر تحول ساختار فضایی و کالبدی شهر اسدآباد. مطالعات عمران شهری، 5، 63ـ78.
رحمانی فضلی، ع.، و پریشان، م. (1388). تحولات ساختاری ـ کارکردی پس از تبدیل نقاط روستایی به شهر (مورد: شهر کانیسور ـ  شهرستان بانه). نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 12، 128.
رحمانی، ب.، شفیعی، ن.، و مزارزهی، ی. (1398). نقش جریان‌های فضایی در تحولات اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی مورد: روستاهای پیرامونی شهر زاهدان. اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، 3، 33ـ50.
رهنما، م.ر.، خاکپور، ب.، عباس‌زاد، غ. (1394). بررسی تأثیر قانون تعاریف محدوده و حریم بر ساختار کالبدی ـ فضایی آسنده شهرها نمونۀ موردی: مشهد. مدیریت شهری، 40، 363ـ380.
ریاحی، و.، کرمی نسب، ص.، و بیات، م. (1396). برررسی عوامل مؤثر بر تحولات ساختاری ـ کارکردی سکونتگاه‌های روستایی مورد مطالعه بخش کردیان شهرستان جهرم). راهبردهای توسعه روستایی، 2، 173ـ196.
زندی، ر.، زنگنه، م.، و مقدم، م. (1398). ارزیابی، مدل‌سازی و پیش‌بینی توسعۀ شهری نیشابور با تأکید بر زلزله. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 36، 16ـ31.
سعیدی، ن.، و کاظمی، د. (1390). بازشناسی چارچوب توسعۀ درون‌زا در تناسب با نقد سیاست‌های جاری توسعۀ مسکن  (مهر)؛ نمونۀ موردی شهر، نطنز. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 75، 113ـ132.
صرافی، م.، و تورانیان، ف. (1383). مدیریت کلان‌شهری مروری بر دیدگاه‌های نظری مدیریت کلان شهری با تأکید بر جنبه‌های نهادی. مدیریت شهری، 17، 6ـ17.
عامل هلالی، ب.، سعیده زرآبادی، ز.س.، و دولت‌آبادی، ف. (1398). واکاوی بسترهای ایجاد شهر خلاق در نواحی شهری نیشابور. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 38، 123ـ132.
فتاحی، م. رستی مهربان،س.، طالبیان، م.، بحرودی، ع.، هالینگورث،ج.، والکر، ر(1390). بررسی فعالیت گسل نیشابور در استان خراسان. علوم زمین، 79، 55ـ60.
فیروزنیا، ق.، موسی کاظمی، س.م.، و صادقی طاهری، ا. (1392). تحلیل تأثیر فاصله در میزان ادغام روستاهای الحاقی به شهر (نمونه: روستاهای ادغامی در شهر کاشان). پژوهش‌های روستایی، 4، 123ـ151.
قائم، گ. (1374). افزایش جمعیت، مشکل مسکن و معماری بی‌هویت آن. شریف، 10.
مایوگنج، ای ال و مسیرا، آر پی (1385). توسعۀ منطقه‌ای، روش‌های نو. ترجمۀ ع. مخبر. تهران، سازمان برنامه و بودجه.
منشی‌زاده، ر.، و صادقی، م. (1389). تحولات فضایی روستاهای پیرامون شهر با تأکید بر تعامل روستا ـ شهری مورد: روستاهای پیرامون شهر نورآباد ممسنی. چشم‌‌انداز جغرافیایی، 12، 131ـ153.
مهندسین مشاور رای فن، طرح جامع شهر نیشابور، 1395.
واحدیان بیگی، ل.، پوراحمد، ا.، سیف‌الدینی، ف. (1390). اثر توسعۀ فیزیکی شهر تهران بر تغییر کاربری اراضی منطقۀ 5. نگرش‌های نو در جغرافیای استانی، 1، 29ـ46.
 
Barton, H., Grant, M., & Guise, R. (2003). Shaping neighborhoods: Argued for health, sustainability and vitally, spoon press. London and New York.
Gough, K. V. (2016). Rural/Urban Divide. International Encyclopedia of Geography: People, the Earth, Environment and Technology: People. The Earth, Environment and Technology,1-3.
Hall, p., Pfeiffer, U. (2000). Urban Featur Global Agenda for Twenty-first Century Cities. Did geon, A. M., N Redeloff, V. C., Housing Densit And Landscape Oatterns on Bird Species Richness Across the United Staes Ecol. APl.17.
Jonas, A. E. G. (1991). Urban Growth Coalitions and Urban Development Policy: Postwar Growth and the Politics of Annexation in Metropolitan Columbus. Urban Geography, 12, 3.
Labsio, T. T. (2020). Urban Expansion and Its Impact on the Livelihood of Peripheral Farming Communities: The Case of Assosa Town, Benishangul Gumuz Region, Ethiopia, Business and Management Horizons, Vol. 8, 2, URL: http://dx.doi.org/10.5296/bmh.v8i2.18109.
Lio, Y., et al. (2018). Analyzing the Decoupling between Rural-to-Urban Migrants and Urban Land Expansion in Hubei Province, China, Sustainability, 10, 345; doi:10.3390/su10020345.
Tacoli, C. (1998). Rural-urban interactions: a guide to the literature. Environment and urbanization, 10(1), 147-166.
United Nation Development Program (UNDP) (2002), Human Development Index Report (HDI), United Nation, P.2